Ένας θρύλος λέει ότι ο σουλτάνος Μουράτ Β', έχοντας στρατοπεδεύσει έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης, εκεί όπου σήμερα είναι ο πύργος του Τριγωνίου, είδε στο όνειρό του έναν άγγελο να του δίνει ένα ολόλευκο τριαντάφυλλο.
Ο σουλτάνος ρώτησε τον άγγελο, αν μπορεί να κρατήσει το τριαντάφυλλο κι εκείνος του απάντησε θετικά. Το όνειρο θεωρήθηκε προφητικό: ήταν «γραφτό» να «πατήσει» τη Θεσσαλονίκη...
Κάπως έτσι αρχίζει ένα «ταξίδι» στην οθωμανική ιστορία της Θεσσαλονίκης, όπου συνυφαίνονται θρύλοι, πραγματικότητα και αστικοί μύθοι... Κάθε κτίριο, κάθε μνημείο και μια μικρή ιστορία, αληθινή πέρα ως πέρα, ή μπλεγμένη με τον θρύλο.
«Σελανίκ: Το ρόδο του σουλτάνου». Δεν είναι τίτλος βιβλίου, ούτε καν παραμύθι. Είναι τίτλος μια περιήγησης με την υπογραφή του αρχαιολόγου - ξεναγού και υποψήφιου διδάκτορα Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τάσου Παπαδόπουλου, που θα πραγματοποιηθεί στις 14 Φεβρουαρίου στο πλαίσιο των θεματικών περιπάτων της ομάδας «Thessaloniki Walking Tours».
«Το ενδιαφέρον του κοινού είναι μεγάλο και οι συμμετοχές για τον περίπατο της Κυριακής (14 Φεβρουαρίου) έχουν συμπληρωθεί ήδη από τις 6 Φεβρουαρίου. Θα επαναλάβουμε τη διαδρομή το Σάββατο 20 Φεβρουαρίου, ξεκινώντας στις 11 το πρωί από την παλιά Φιλοσοφική Σχολή, με τις διαθέσιμες συμμετοχές να είναι πολύ λίγες» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τάσος Παπαδόπουλος.
Μια γεύση από αυτόν τον περίπατο δίνει ο Τάσος Παπαδόπουλος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Ξεκινάμε τον περίπατο από την παλιά Φιλοσοφική Σχολή, η οποία κατά την οθωμανική περίοδο ήταν Ιδαδιέ, δηλαδή Προπαρασκευαστική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Προχωράμε προς τη Ροτόντα, η οποία χτίστηκε επί αυτοκράτορος Γαλερίου ως ναός του Δία, μετατράπηκε σε εκκλησία κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους και το 1590-91 μετατράπηκε σε τζαμί. Στη Ροτόντα υπάρχει ο μοναδικός μιναρές που σώζεται στην πόλη. Ενώ όλοι οι μιναρέδες που υπήρχαν στη Θεσσαλονίκη γκρεμίστηκαν, ο μιναρές της Ροτόντας σώθηκε με μία απόφαση του 1919.
Η "έκπληξη" για το κοινό είναι η περιγραφή της Ροτόντας από τον γνωστό από το βιβλίο του "Μόμπι Ντικ", Αμερικανό συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ. Ο Μέλβιλ επισκέφτηκε τη Ροτόντα το 1856 και την περιέγραψε, όπως περιέγραψε και τον Άγιο Δημήτριο καθώς και τις Μαγεμένες» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.
Η πορεία του περιπάτου κατευθύνεται προς το αναφερόμενο ως σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, στην οδό Αγίου Δημητρίου, και από εκεί προς την Κασσάνδρου, με μία στάση στο Αλατζά Ιμαρέτ, το οποίο ιδρύθηκε το 1484 από τον Ινογκιολού Ισχάκ Πασά, που ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β' και αργότερα επί Βαγιαζίτ Β', βαλή της Θεσσαλονίκης.
Ο χώρος λειτουργούσε ως ιμαρέτ (πτωχοκομείο), μεντρεσές (ιερατική σχολή) και χώρος προσευχής. Το όνομα Αλατζά το οφείλει στο γεγονός ότι είχε πολύχρωμο μιναρέ, ο οποίος κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του '20. Η επόμενη στάση είναι στο σχολείο που βρίσκεται στη οδό Κασσάνδρου 54, όπου λειτουργούσε από το 1877 μέχρι το 1923 το σχολείο Τερακκί, το οποίο σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί στην Κωνσταντινούπολη.
Ο περίπατος συνεχίζεται προς το Γενί Χαμάμ, τη γνωστή Αίγλη, που σύμφωνα με έναν θρύλο τo στοιχειώνει το φάντασμα της Χατιτζέ Μπιννάζ χανούμ, την οποία έσφαξε ο αφέντης της Μουχεντίν Μπέης μέσα στο λουτρό, όταν έμαθε ότι τον απατά.
Η "έκπληξη" για το κοινό είναι η περιγραφή της Ροτόντας από τον γνωστό από το βιβλίο του "Μόμπι Ντικ", Αμερικανό συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ. Ο Μέλβιλ επισκέφτηκε τη Ροτόντα το 1856 και την περιέγραψε, όπως περιέγραψε και τον Άγιο Δημήτριο καθώς και τις Μαγεμένες» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.
Η πορεία του περιπάτου κατευθύνεται προς το αναφερόμενο ως σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, στην οδό Αγίου Δημητρίου, και από εκεί προς την Κασσάνδρου, με μία στάση στο Αλατζά Ιμαρέτ, το οποίο ιδρύθηκε το 1484 από τον Ινογκιολού Ισχάκ Πασά, που ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β' και αργότερα επί Βαγιαζίτ Β', βαλή της Θεσσαλονίκης.
Ο χώρος λειτουργούσε ως ιμαρέτ (πτωχοκομείο), μεντρεσές (ιερατική σχολή) και χώρος προσευχής. Το όνομα Αλατζά το οφείλει στο γεγονός ότι είχε πολύχρωμο μιναρέ, ο οποίος κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του '20. Η επόμενη στάση είναι στο σχολείο που βρίσκεται στη οδό Κασσάνδρου 54, όπου λειτουργούσε από το 1877 μέχρι το 1923 το σχολείο Τερακκί, το οποίο σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί στην Κωνσταντινούπολη.
Ο περίπατος συνεχίζεται προς το Γενί Χαμάμ, τη γνωστή Αίγλη, που σύμφωνα με έναν θρύλο τo στοιχειώνει το φάντασμα της Χατιτζέ Μπιννάζ χανούμ, την οποία έσφαξε ο αφέντης της Μουχεντίν Μπέης μέσα στο λουτρό, όταν έμαθε ότι τον απατά.
Ο επόμενος σταθμός είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στην κρύπτη της οποίας φυλάσσεται μια οθωμανική επιγραφή, από την οποία αντλείται η πληροφορία, ότι ο σουλτάνος Βεγιατζίτ μετέτρεψε τον ναό σε τζαμί, το 1492-93. Έως το 1492, ένας πλούσιος Έλληνας, ο Λουκάς Σπαντούνης, πλήρωνε τις οθωμανικές αρχές για να μην μετατραπεί η εκκλησία σε τζαμί.
Μια στάση στο Μπέι Χαμάμ- Λουτρά Παράδεισος για καφέ συνοδεύεται από μια πικάντικη ιστορία, σύμφωνα με την οποία, κατά την οθωμανική περίοδο, οι ανύπαντρες κοπέλες που έμεναν έγκυες δικαιολογούσαν την εγκυμοσύνη τους, λέγοντας ότι πήγαν στο χαμάμ, όπου προηγουμένως είχαν πάει άντρες που άφησαν το σπέρμα τους και αυτές, χωρίς να το ξέρουν, κάθισαν πάνω στο σπέρμα και έτσι έμειναν έγκυες.
Ο περίπατος συνεχίζεται προς το Αλκαζάρ, το γνωστό ως Χαμζά Μπέη Τζαμί. Ο Χαμζά Μπέη, παρότι υπήρξε μεγάλος αξιωματούχος είχε άδοξο τέλος, τον ανασκολόπισε ο Κόμης Δράκουλας. Όπως εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος, ο σουλτάνος Μωάμεθ ο Β' έστειλε τον Χαμζά Μπέη ως επικεφαλής αντιπροσωπείας, προκειμένου να «παγιδεύσει» και να συλλάβει τον ηγεμόνα της Βλαχίας Βλαντ Τέπες (ή Τσέπες), τον γνωστό ως Δράκουλα ή Ανασκολοπιστή. Ο Βλαντ, που είχε πληροφορηθεί τα σχέδια του σουλτάνου, παγίδευσε την αντιπροσωπεία και ανασκολόπισε όλα τα μέλη της και μαζί και τον Χαμζά Μπέη.
Το «ταξίδι» στην οθωμανική ιστορία της Θεσσαλονίκης συμπληρώνεται με επισκέψεις σε σημεία σταθμούς για το εμπόριο, όπως το Καραβάν Σαράι, το Μπεζεστένι και το Καπάνι (όπου λειτουργούσε η αγορά των αλεύρων Unkapani) και ολοκληρώνεται στο Γιαχουντί Χαμάμ στα Λουλουδάδικα.
Η ομάδα Thessaloniki Walking Tours ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 2013 στη Θεσσαλονίκη και μέσα από καλά σχεδιασμένους θεματικούς περιπάτους ανασύρει τη μνήμη μιας πολυπολιτισμικής πόλης, συνδέοντας το χθες με το σήμερα. Οι περίπατοι που προτείνει είναι διασκεδαστικοί και τεκμηριωμένοι.
Αναζητά τις ανθρώπινες ιστορίες που κρύβονται πίσω από τα σημαντικά μνημεία της, τους δρόμους, τις πλατείες, τις γειτονιές αλλά και τις μυστικές της γωνιές. Ιστορία, τέχνη, αρχιτεκτονική, γεύσεις και αρώματα αποτελούν τη βάση μιας βιωματικής εμπειρίας για ξεχωριστή σύνδεση με την πόλη, τη σύνθετη ταυτότητά της, τους ανθρώπους της και τις συνήθειές τους.
Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ
